Aandacht voor het geheel

Aandacht besteden aan het geheel wil zeggen dat er een afstemming is tussen alle actoren in de school: leerlingen, ouders, het team, het schoolbeleid en de schoolleiding. Mensen die deze brede kijk hanteren, kijken niet alleen naast zich maar denken ook vooruit. Dat zorgt ervoor dat ze vaker voor de duurzame oplossing gaan.

“Wij willen in onze school af van aparte kleine acties. Acties moeten ingebed zijn in het geheel van de school: de visie, het pedagogisch project, het talenbeleid, de zorg, … Naar mijn gevoel is er dan pas échte verandering in de school mogelijk.” (directie)

Vier insteken

Het belang van effectief leiderschap

“De directeur is de spilfiguur binnen een veranderingsproces. De leerkracht zorgt voor het rendement voor de leerlingen. Het is de directeur die deze leerkrachten aanstuurt, motiveert en ondersteunt. Hij heeft op alle facetten een invloed op de school.” (Pedagogische begeleider in Ramaut, Sierens & Bultynck, 2013).

Bij veranderingsprocessen en het implementeren van onderwijsvernieuwingen is het belangrijk dat schoolleiders erover waken dat hun lerarenteam de nieuwe informatie begrijpt en dat ze constructief omgaan met tegengestelde opvattingen over talige diversiteit binnen het team. Met andere woorden, er is nood aan een participatief beleid voeren. Op een dergelijk moment moet de directeur schakelen tussen verschillende rollen. In een ideale situatie kan hij die rollen (ver)delen met anderen: beleidsmedewerker, externe begeleider, een kernteam, …

“Maar we hebben al veel materiaal. Misschien moeten we het gewoon ook meer gebruiken. Sommigen van ons weten zelfs niet meer wat er is op school. Vroeger verplichtte onze directie ons om per dag iets te doen. Maar nu ze (de directie) er niet meer is, doen we dat niet meer. Eigenlijk vind ik dat wel jammer.” (uit een bijeenkomst met kleuterleidsters)

Indien de school externe begeleiders betrekt in een proces van vernieuwing is de schoolleiding mee bepalend voor de positie van deze mensen. Dit kan gaan over de beweegruimte die begeleiders krijgen om interventies te doen (teamvergaderingen leiden, observeren in klassen, …) maar ook, specifiek voor pedagogisch begeleiders, om taken op te nemen waar de directie niet aan toekomt. . Eindrapport evaluatieonderzoek ‘Thuistaal in onderwijs’ (2009-2012) label:1 class:sup)

Enkele tips

De leidinggevenden spelen een doorslaggevende rol in het uitbouwen van een interactieve en lerende organisatie. Een lerende organisatie gaat doorlopend op zoek naar innovaties om de kwaliteit van het leren te verhogen. De rol van de directie is daarin, zowel op vlak van visiebewaking als procesbewaking, cruciaal.

Overlegcultuur in de school

“Onze school heeft een traditie van overleg en samenwerking. Dit brengt heel wat overlegstructuren met zich mee. Naar aanleiding van een vraag over talige diversiteit vroegen we ons af of het zinvol was om daar een aparte werkgroep voor op te richten. Na bevraging van het team kwamen we tot het besluit dat we in eerste instantie beter aan het werk konden gaan met het in kaart brengen van de al bestaande overlegstructuren en hun doelen. In tweede instantie konden we dan op zoek gaan naar de mate waarin een onderwerp als positief omgaan met talige diversiteit in deze verschillende overlegstructuren een plaats kan krijgen. Met deze manier van werken vermijden we om talige diversiteit als iets apart te benaderen: de sterkte zit net in het verankeren van positief omgaan met talige diversiteit in de hele werking van de school en de klas.” (directie)

Zet sterk in op doelgerichte interactieve bijeenkomsten waarbij leerkrachten samen nadenken, ideeën uitwisselen en elkaar oplossingen aanreiken. Dit biedt ondersteuning in het professionaliseren van leerkrachten rond positief omgaan met talige diversiteit.
Meer informatie kan je vinden in de begeleidingsfiche:
Aanzetten tot particiapatie.
Door een participatief beleid te voeren waarbij leerkrachten volwaardige partners zijn in het groeiproces, vermijd je heel wat weerstanden.
Meer informatie kan je vinden in de begeleidingsfiche:
Omgaan met weerstanden.

Op korte termijn kan het wat extra tijd vragen om via geregeld overleg de verschillende perspectieven bloot te leggen en tot een gezamenlijke visie te komen. Maar op lange termijn zorgt dit voor een groter draagvlak. Dat is welgekomen om te werken aan een gemeenschappelijk doel én dit doel effectief te realiseren. . Leiderschap bij verandering. Den Haag: SDU uitgevers. label:2 class:sup)

Enkele tips

gaat verloren omdat bepaalde teamleden vergeten om naar elkaar te luisteren. Als je navraag doet in een team blijkt dat iedereen de basis van goede communicatie kent. Nu nog toepassen.

Vergader liever vaak en kort dan lang en zelden.

Als je goed vergadert, kun je in een korte tijdspanne goed werk leveren. Door vrij snel weer samen te zitten, blijf je kort op de bal spelen. Lange vergaderingen met ruime tussenpozen leveren veel hindernissen op.

) Wanneer leerkrachten de kans krijgen om geregeld te overleggen in een team, hebben ze vaker het gevoel ondersteund te worden door hun collega’s. **Dit verhoogt de draagkracht van elke leerkracht.**

Afstemmen tussen de verschillende geledingen

“Het werken aan een visie op ‘omgaan met talige diversiteit’ die gedragen is door het hele team, dat is geen gemakkelijke opgave geweest. De meningen, ervaringen en kennis lagen soms ver uit elkaar. Goed dat we daar veel tijd voor uitgetrokken hebben en dat we door een coach van Validiv ondersteund werden. Ik vond het niet eenvoudig, maar ik ben wel heel tevreden met het resultaat. De visie wordt nu écht gedragen.” (leerkracht)

Afstemmen betekent in de eerste plaats vaak **goed informeren en blijven luisteren**. Informeer doorlopend alle betrokkenen. Niet iedereen is betrokken bij de besluitvorming en niet iedereen kent de achtergrond van bepaalde beslissingen. Wees je hiervan bewust en zorg altijd voor de nodige onderschriften. Die leggen uit waarom iets verandert en hoe de wijziging tot stand kwam. Die onderschriften zullen naargelang de doelgroep (leerlingen, ouders, …) moeten verschillen. Dit vergt inspanning maar loont vooral op lange termijn. Afstemmen betekent niet dat je voortdurend aan God en klein Pierke de zegen moet vragen voor deze of gene beslissing. **Zorg ervoor dat alle partners weten wanneer ze inspraak hebben (= gehoord worden) en wanneer ze mee kunnen beslissen.**

Enkele tips

Meer informatie kan je vinden in de volgende begeleidingsfiches: Intervisie Observeren, feedbackgesprek en hospiteren. Tenzij iemand er echt op staat om bepaalde zaken alleen aan te pakken, bijvoorbeeld omdat samenwerken eerder storend voor hem/haar werkt. In dat geval kun je deze persoon vragen om nadien ervaringen te delen. Om een schoolvisie door trekken in de verschillende geledingen van een school, is het nodig om **alle actoren in de school op elkaar af te stemmen**: ouders, leerlingen, leerkrachten, ondersteunend personeel, directie… Dit betekent dat de visie van de school doortrekken in alle facetten (bv. tolken uitnodigen op school, op uitstap niet enkel Vlaamstalige maar ook anderstalige ouders meevragen, een budget voor boeken ook besteden aan meertalige boeken, …).

Opvang en begeleiding van nieuwe leerkrachten

>*”We hebben een team met veel nieuwe leerkrachten en daardoor zijn er een aantal mensen niet mee met onze visie. Allez, wel met de visie maar ze weten niet hoe ze dan met die talige diversiteit in de klas moeten omgaan. Er is nood aan ondersteuning op de klasvloer en ook vorming voor de nieuwe mensen. Misschien moeten we nadenken over een soort van peter- en meterschap op school om nieuwe leerkrachten te ondersteunen.” (Beleidsondersteuners)* Om **de duurzaamheid van het open talenbeleid** te verzekeren nemen we dit best op in hun (aanvang)begeleiding. Denk bij jezelf na wat je soms nodig hebt om aan te wennen. ? Naast ‘tijd’, beland je dan al gauw bij ‘ruimte’, het kunnen ervaren, de meerwaarde kennen of ervaren, vragen kunnen stellen, iemand om op terug te vallen,… Dit zijn zaken waar beginnende leerkrachten nood aan hebben. Ook voor een open talenbeleid. Specifiek voor dit thema is het goed om te **schetsen hoe het team geëvolueerd is naar de huidige werkwijze**. Zo kun je aantonen dat je niet over één nacht ijs bent gegaan en leerde uit fouten.

Enkele tips

onmiddellijk weten waar de school voor staat. Daarom heeft ze aan alle leerjaren gevraagd om een filmpje te maken over hoe zij met taal en talige diversiteit in de klas aan de slag gaan. De ICT-coördinator verzamelt deze filmfragmenten en plaatst ze op de schoolwebsite. Daarnaast organiseert de school een filmavond voor alle ouders en hun kinderen met een compilatie van alle filmpjes. De school gebruikt een verkorte versie van deze filmvoorstelling als introductie op de informatieavond voor nieuwe leerlingen en op de kennismakingsdag voor het nieuwe personeel.

) Alternatief: Je kunt hiervoor ook de filmpjes uit de website inzetten. Meer informatie kan je vinden in volgende begeleidingsfiches: Intervisie Observeren, feedbackgesprek en hospiteren. Heeft een nieuwe leerkracht al een pak ervaring heeft rond het exploiteren en exploreren van talige diversiteit? Die kan dan voor een frisse wind zorgen in het team. Bijna elk schooljaar zijn er onder de leraren nieuwe collega’s. Voor die collega’s kan het erg **wennen** zijn **aan de visie en de aanpak van de school tegenover talige diversiteit.**